Nepbeeld        (English)

Niet is wat het lijkt

 

Former threadfactory, Lynn, MA, USA

Vakantie

Vroeger zat je na de vakantie in spanning op het resultaat van je foto’s te wachten. Dat duurde minstens een week. Er was altijd een risico dat ht resultaat onscherp, flets was of dat de foto’s helemaal mislukt waren. Ik hoorde eens van iemand die in die analoge tijd een lange reis door Scandinavië had gemaakt, tientallen rolletjes had volgeschoten om vervolgens bij het afhalen van de ontwikkelde foto’s in de fotowinkel te horen kreeg dat alle beelden zwart waren. Een drama. Wat restte waren de herinneringen. Maar herinneringen vervagen sneller zonder materiële getuigenis. 

Huis van de Fotografie 

Vroeger, dat was de jaren 80 van de vorige eeuw. In de jaren negentig deed de digitale fotografie haar intrede, waarmee een revolutionaire verandering van de beeldcultuur werd ingeluid. Een van de eerste instellingen die daarmee experimenteerde in haar presentaties was de Noorderlicht, Huis van de , waar ik sinds enige tijd met veel plezier werk. Noorderlicht organiseert festivals, maakt tentoonstellingen en geeft boeken uit. Deze netwerkorganisatie componeert geëngageerde verhalen en zoekt daar professionele fotografen bij uit een wereldwijd netwerk dat zij in de 25 jaar van haar bestaan zorgvuldig heeft opgebouwd. 

Beelden

Inmiddels is de positie van de fotografie verder veranderd. Iedereen maakt foto’s en stuurt ze met groot enthousiasme ongebreideld de wereld in. Het beeld lijkt het allerbelangrijkste communicatiemiddel van de mens geworden. Dat heeft een mooie kant, omdat beelden vaak veel meer zeggen dan tekst alleen. Maar er is een keerzijde die terecht tot zorg stemt. Het steeds meer en steeds professioneler gemanipuleerde beeld zorgt voor een valse voorstelling van zaken. Daar komt nog bij dat het vooral de professionaliteit van de tools betreft. Elke amateur kan zeer professionele ogend materiaal maken dat alleen door de echte kenner is de onderscheiden. En zelfs door die niet meer. Er komen steeds meer beelden die de plek innemen van de werkelijkheid van waaruit ze zijn voortgekomen. 

Met andere woorden: niets hoeft meer te zijn wat het lijkt. Dat gaat de beeldcommunicatie meer en meer beïnvloeden, waardoor het voor de ontvanger lastig zo niet onmogelijk wordt om te kunnen interpreteren wat hij ziet. 

Nonsens

Deze gemanipuleerde beelden ondersteunen de groeiende stroom aan nonsens die als waarheid de wereld in wordt geslingerd. Het nepnieuws, in korte tijd een gevleugeld woord geworden, krijgt hiermee een visuele evenknie. Dat ondermijnt het vertrouwen in elkaar in een wereld waarin voornamelijk met beelden wordt gecommuniceerd.

Deze ontwikkeling maakt een fundamentele plek voor de kunsten in het algemeen en de fotografie in het bijzonder nodig. Om het beeld te duiden, om mensen te helpen in de interpretatie ervan en niet in de laatste plaats het gevoel voor ethiek én esthetiek te blijven voeden.

Augustus 2017